depressie

depressieHoe de relatie(s) tussen depressie en seks in elkaar steekt is nog niet duidelijk. De aangeboden oplossing is meestal een antidepressivum. Maar dit verlicht slechts de symptomen van de depressie en verergert vaak de seksuele stoornis.

Onderzoek

Er is weinig onderzoek gedaan naar seks als oorzaak van depressie. Meer onderzoek is gedaan naar seks tijdens een depressie. De resultaten spreken elkaar tegen. Een groot deel van de mensen die in een depressie zit heeft minder behoefte aan seks. Anderzijds zijn er mensen die seks gebruiken als therapie om uit de depressie te komen. Psychiaters schrijven deze grotere behoefte aan seks toe aan het intiem samen zijn tijdens seksuele activiteiten waardoor gevoelens van eenzaamheid afnemen. De artsen baseren hun uitspraak op een onderzoek onder depressieve heteroseksuele mannen waaruit naar voren kwam dat deze groep gemiddeld minder masturbeerde dan voorheen. Dit lijkt een voorbarige conclusie want een eventuele verandering in de frequentie van zelfbevrediging door depressieve vrouwen, homoseksuele mannen, adolescenten en kinderen is voor zover bekend nooit onderzocht. Zelftherapie gebaseerd op seks is succesvol bij veel depressieve mensen, dat is voorlopig het enige dat men uit deze gegevens mag opmaken.
Uit een ander onderzoek kwam naar voren dat depressieve vrouwen die zonder condoom neukten lager gingen scoren op een depressievragenlijst. En de scores op deze lijst werden hoger naarmate zij langere tijd niet hadden gevrijd. De onderzoekers vermoedden dat zaad een antidepressieve werking heeft in de vagina van de vrouw! Maar gezien de hogere scores na een periode van seksuele onthouding, zal het seksueel actief zijn ook een nuttige bijdrage leveren. En als men de redenering omdraait zou de oorzaak van de depressie bij deze groep vrouwen seksueel van aard kunnen zijn.

Seksuele verlangens en depressie

Relaties zijn meestal gebaseerd op onrealistische seksuele verwachtingen. Deze verwachtingen worden onbevredigde seksuele verlangens met bijkomende negatieve gevoelens en gedachten. Tijdens de eerste fase van de relatie is de seks geweldig, maar na ongeveer een jaar wordt alles heel voorspelbaar en voorspelbaarheid is de doodsteek voor bevredigende seks. Na een jaar of vijf dient de grote crisis zich aan, en veel stellen proberen deze te bezweren door zich te fixeren op een derde deelnemer aan de relatie, het kind. Maar zij of hij kan het seksuele verlangen van de individuele ouder niet bevredigen, of indien dit kind op zich laat wachten, wordt het zelf een onbevredigend seksueel verlangen. Maar ook het uitblijven van een gewenste seksuele relatie, of het – voor één van de partners voortijdig – verbreken van een relatie kunnen leiden tot een depressie.

Antidepressiva en seks

Antidepressiva zijn in er in verschillende soorten. Onderscheiden worden de SSRI’s, SRI’s, TCA’s en de moderne antidepressiva zoals mirtazapine. Daarnaast worden lithium en carbamazepine, anti-epileptica die ook werkzaam zijn als stemmingsstabilisatoren als er sprake is van een manische episode.
Alle antidepressiva kunnen seksuele disfuncties als bijwerking hebben. Vaak ervaart men dan problemen met zowel de zin in seks, het opgewonden worden tijdens seks en met het orgasme. Het gaat dan vooral om het vertraagd zijn of het uitblijven van het orgasme. Het is niet voor niets dat antidepressiva ook gebruikt worden bij niet-depressieve mannen die te vlug klaarkomen.
Een bijkomend probleem van het vertraagde orgasme bij een depressieve vrouw is dat haar orgasme nog verder van het orgasme van haar partner komt te liggen. De man kan – na zijn orgasme – onvoldoende gemotiveerd zijn om hier rekening mee te houden, waardoor de motivatie om te vrijen bij de vrouw verder kan afnemen. Voorlichting door de arts aan de partner over de seksuele bijwerkingen van antidepressiva is van belang om verdere relatieproblemen te voorkomen.
Een geheel ander seksueel probleem dat veroorzaakt kan worden door antidepressiva is priapisme. Priapisme is een langdurige en pijnlijke stijve toestand van de penis van de man of de clitoris van de vrouw veroorzaakt door een continue stuwing van bloed in de penis of clitoris.
Bij sommige mensen gaat depressie gepaard met episoden van manie (overdreven activiteit). Dit wordt ook wel ‘bipolaire stoornis genoemd. Gedurende een manische periode kan de behoefte aan seks sterk toenemen. Dit kan seksueel ontremd gedrag tot gevolg hebben, met een verhoogd risico op ongewenste zwangerschap, soa of seksueel wangedrag.

Overleggen met de arts

Niet ieder mens reageert hetzelfde op antidepressiva. Het is heel belangrijk dat als men seksuele disfuncties ervaart na het starten met een antidepressivum, men dit aangeeft bij de arts. Het is altijd mogelijk om over te schakelen op een ander type antidepressivum dat misschien geen seksuele bijwerking heeft. Men hoeft zich niet te schamen om dit met de arts te overleggen want maar liefst zestig procent van de mensen die antidepressiva gebruiken ervaart problemen met seks na het starten met de medicatie, soms al binnen enkele uren. Men kan beter niet zelfstandig stoppen met de medicatie; overleg vooraf altijd met de behandelende arts!
Als seks de oorzaak is heeft het geen enkel nut om antidepressiva te gebruiken als de depressie het gevolg is van seksuele problematiek. Daarom is het belangrijk dat men voor zichzelf nagaat waar de depressieve gevoelens en lusteloosheid vandaan kunnen komen, en hierbij dus ook de mogelijke rol van seks in de analyse betrekt. Waarschijnlijk weet men wel dat het niet meer kunnen krijgen van een erectie, het onvoldoende vochtig worden van de vagina of het geen plezier meer hebben in het vrijen met de partner de oorzaak is van de depressie. Maar veel mensen durven dit niet met de arts te bespreken, waardoor deze laatste een onjuiste diagnose stelt en men een antidepressivum voorgeschreven krijgt dat de seksuele problematiek, en in het verlengde hiervan de depressie, waarschijnlijk zal versterken. Het is dan ook belangrijk om volledig en duidelijk te zijn naar jezelf toe en in gesprekken met de arts.

Artikel in andere taal lezen?

Duits

Spaans