kankeraandevrouwelijkegeslachtsorganen

vrouwelijke geslachtsorganenKanker en de behandeling veroorzaken veel lichamelijk ongemak zoals: pijn, verminking, verstoring van de hormoonhuishouding en chronische moeheid. Echter, dit speelt bij veel vrouwen een ondergeschikte rol bij het bepalen van de kwaliteit van hun seksleven. Het vasthouden van een positief zelfbeeld en het gevoel vrouw te zijn ondanks dat je geen baarmoeder of eierstokken meer hebt, een positieve attitude ten aanzien van seks en een begrijpende en warme partner, zijn voor vrouwen met kanker belangrijker dan de lichamelijke gevolgen van de ziekte.

Misvattingen

Sommige mensen denken nog steeds dat kanker besmettelijk is en dat je dus beter niet kan vrijen met een vrouw die kanker heeft (gehad); geen enkele vorm van kanker is besmettelijk!
Een andere misvatting die consequenties heeft voor de (ex)kankerpatiënte is dat er alleen sprake kan zijn van een gezond seksleven als neuken hiervan onderdeel uitmaakt. Men denkt dat je alleen door te neuken een echt orgasme kan krijgen, of dat je slechts een orgasme behoort te krijgen door te neuken, en niet anders. Terwijl het voor vrouwen die te maken hebben gehad met kanker aan de vulva (het uitwendige deel van de vagina) of in de vagina, penetratie meestal niet meer mogelijk is.

Kanker aan de vulva, vagina en ovarium

Het operatief verwijderen van het vulvacarcinoom en van het vaginacarcinoom is zeer ingrijpend. Zo kan het zijn dat bij de verwijdering van het vulvacarcinoom ook de schaamlippen (gedeeltelijk) weggenomen moeten worden, en in het geval van kanker in de vagina is het meestal noodzakelijk om de gehele vagina samen met de baarmoeder en de bekkenklieren te verwijderen. Hierbij is het wel mogelijk om een nieuwe vagina aan te leggen. Bij de behandeling van deze vormen van kanker worden ook erogene (seksueel opwindende) zenuwuiteinden beschadigd en/of verwijderd. Hierdoor kunnen erogene plekjes (gedeeltelijk) gevoelloos worden, maar andere zones juist gevoeliger voor stimulatie: er moet opnieuw door de vrouw ontdekt worden wat prettig aanvoelt.
Een aantal vrouwen dat behandeld is voor kanker aan de vulva of vagina ervaart pijn tijdens de geslachtsgemeenschap (dyspareunie). Gebruik van voldoende glijmiddel kan dit probleem voorkomen. Indien de vagina nauwer is geworden als gevolg van de behandeling kan met een vibrator de vagina worden opgerekt. Voor sommige van deze vrouwen is neuken niet meer mogelijk. Dit betekent niet dat ze geen seksuele verlangens meer hebben of dat ze geen orgasme meer kunnen krijgen. Door andere manieren van vrijen kunnen deze vrouwen – en hun partners – tot een volkomen bevredigend seksleven komen.
De behandeling van het ovariumcarcinoom (kanker aan de eierstok) bestaat meestal uit chemotherapie, soms aangevuld met een operatieve verwijdering van de eierstokken. In de eierstokken worden vrouwelijke geslachtshormonen geproduceerd, seksuele stoornissen na behandeling van het ovariumcarcinoom hangen dan ook veelal samen met een verstoring in de hormoonhuishouding. Zo leidt bijvoorbeeld een laag gehalte van het geslachtshormoon oestrogeen in het bloed tot atrofie (verdunning) van het baarmoederslijmvlies, wat dyspareunie tot gevolg kan hebben. Een tekort aan geslachtshormonen in het bloed doet ook de zin in vrijen afnemen.
Chronische moeheid na de behandeling van kanker wordt door veel vrouwen gerapporteerd, en ervaren als een obstakel voor seks. Impulsieve seks op de momenten dat de vermoeidheid minder uitdrukkelijk aanwezig is, kan hier een oplossing zijn.

Baarmoeder(hals)kanker

Baarmoederkanker en baarmoederhalskanker worden operatief behandeld, eventueel aangevuld met radiotherapie, chemotherapie of hyperthermie. In het geval van baarmoederkanker worden ook de eierstokken verwijderd. Dit kan tot dezelfde seksuele disfuncties leiden als bij het ovariumcarcinoom. Hiernaast kan de verwijdering van de baarmoeder leiden tot een verandering van het orgasme – het orgasme wordt als minder intens en minder plezierig ervaren omdat de samentrekkingen van de baarmoeder tijdens het orgasme niet meer plaatsvinden. De éne vrouw ervaart dit samentrekken intensiever dan de ander en zal dus ook na de operatie het orgasme als meer of minder ‘anders’ ervaren.
Een behoorlijk aantal van deze vrouwen zegt na de behandeling last te hebben van een droge en/of stugge vagina. Zoals al eerder vermeld kan het probleem van een droge vagina ondervangen worden door een glijmiddel en bij een stugge vagina kan met een vibrator de vagina worden opgerekt. Bij een stugge vagina is ook hormoonbehandeling mogelijk en men kan de stugheid verminderen door het tijdelijk inbrengen van vaselinetampons.
Sinds enkele jaren is binnen de medische wereld het besef doorgedrongen dat seks ook voor veel vrouwen met kanker bepalend is voor de ervaren kwaliteit van hun leven. Hierom is men onder andere op zoek naar nieuwe zenuwsparende operatietechnieken en worden deze ook steeds vaker toegepast.

Borstkanker

Borstkanker is in Nederland de meest voorkomende bij vrouwen. De behandeling van borstkanker bestaat uit een operatie, veelal gevolgd door bestraling om te voorkomen dat de tumor weer gaat groeien, chemotherapie en/of hormoonbehandeling. Men probeert bij de operatie de borst zo veel mogelijk te sparen, maar soms is een volledige amputatie onontkoombaar. Voor het seksleven van de vrouw hoeft de (gedeeltelijke) amputatie geen gevolgen te hebben. Echter, haar zelfbeeld kan hier sterk onder te lijden hebben. De vrouw voelt zich niet aantrekkelijk. Bij een borstamputatie is er wel steeds vaker de mogelijkheid tot een borstreconstructie.
De borstbesparende operatie en de chemotherapie hebben vaak het kleiner worden van de borst en/of een stugge of pijnlijke borst tot gevolg. Veel van deze vrouwen hebben ook klachten over hun seksueel functioneren.
De chemotherapie alsook de hormoonbehandeling, die soms als aanvulling op de operatie plaatsvindt, kunnen leiden tot een vervroegde overgang. De overgang kan gepaard gaan met atrofie van de vaginawand en met een drogere en gevoeligere vagina waardoor het neuken pijnlijk is. Dit kan weer samenhangen met een sterke afname van de libido. Hierbij moet opgemerkt worden dat veel vrouwen in het climacterium en in de postmenopauze geen seksuele disfuncties ervaart, en een aantal geeft zelfs aan een beter seksleven te hebben dan voor de overgang.
Voorafgaand aan de behandeling een goede voorlichting over de mogelijke seksuele gevolgen van de ziekte en de diverse behandelvormen, is zeer belangrijk. Als uw arts seksualiteit niet ter sprake brengt – en veel artsen maakt zich hier nog steeds schuldig aan omdat ze het gênant vinden om over seks te praten – moet u dit zelf doen.

Artikel in andere taal lezen?

Spaans