kindertal
Overal lees je dat er in Nederland te weinig kinderen worden geboren. ‘Nederland ontgroent’, zegt men. Nederlandse vrouwen krijgen gemiddeld 1,6 kind, en dat is minder dan de 2,1 die nodig zijn om de bestaande bevolking te vervangen. Conclusie: als we niets doen sterft Nederland uit. De regering heeft dan ook al aangekondigd dat zij dit ‘probleem’ serieus bestudeert en onderzoekt welke maatregelen het nemen van kinderen -vooral ook op jeugdiger leeftijd- kunnen bevorderen. De kernvraag is natuurlijk: waarom moet de huidige bevolking zo nodig vervangen worden? Dat moet juist niet.
Minder is beter
Maar ja, dat is niet in overeenstemming met de Christelijke leus ‘Gaat heen en vermenigvuldigt u!’ noch van de kapitalistische behoefte aan groeiende markten. Buiten Europa zit het voor hen nog wel goed.
De kwaliteit van het leven van al die kinderen daar komt kennelijk niet op de eerste plaats, ook niet voor de ouders. Want die zien in hun kindertal helaas nog een economische investering voor de oude dag.
Kwaliteit
Trouwens, hoe zit het met de kwaliteit van leven van onze kinderen?
Ieder jaar worden er in Nederland ruim 200.000 kinderen geboren, wat weinig lijkt op het totale geboortecijfer van ruim 90 miljoen per jaar in de hele wereld. Door de VN wordt tevergeefs aangedrongen op een verlaging van het kindertal in de wereld, maar in Europa wordt juist extra geld uitgetrokken voor een verhoging van het kindertal.
Voor wie in het westerse consumentisme een moordaanslag op het milieu en de menselijke soort ziet, zou een verdere daling van het geboortecijfer wenselijk moeten zijn. Maar mensen blijven ook hier kinderen nemen zonder zich bewust te zijn van de ecologische gevolgen. Zij sluiten daarbij in hun onnadenkendheid naadloos aan bij de groeipolitiek van de overheid, die zich wel druk maakt om een negatief migratiesaldo, maar niet over een ethisch en ecologisch verantwoord bevolkingsaantal.
Andere kijk
Er zijn ook redenen van sociaal-psychologische aard die pleiten voor een andere kijk op kinderen en hun aantal. Zeer veel kinderen verdrinken hier in de welvaart. Toch zijn kinderen in dit luilekkerland nogal eens ontevreden, verwend, diep ongelukkig, hebben overgewicht, vervelen zich of zeggen niets te mogen, te willen of te kunnen. Verzorgd van de wieg tot en met de dag waarop ze het ouderlijke huis verlaten, kiezen steeds meer jong volwassenen voor een zo lang mogelijk uitstel van dat vertrek. Maar onze jeugd heeft natuurlijk ook te maken met de problemen waar iedere jeugd in iedere generatie, telkens op een andere wijze, mee moet leren omgaan. Maar in ons overvolle landje is zo veel zo strak gereglementeerd, dat een beetje gezonde spanning vaak zoek is. De simpele lol van steppen, voetballen op een veldje, slootje springen, kampvuurtjes stoken, ongestoord de vrije natuur in trekken, in het wild kamperen, kattenkwaad uithalen of met een houtvlot op het water drijven zijn onmogelijk geworden of slechts voorbehouden aan een kleine groep. Het krijtje voor op straat heeft plaats gemaakt voor de dure mountainbike. Wat vroeger ‘spelen’ heette, is vervangen door de noodzaak zo jong mogelijk te beginnen met sociale cursussen en opleidingen die op zijn minst het pad naar een uitstekende maatschappelijke positie moeten effenen. Voor wie dat niet kan betalen, wordt het steeds moeilijker de vrije ruimte te vinden in wat vroeger de vrije natuur heette. Want waar staat geen hek omheen met een bordje van een artikel van het wetboek van strafrecht erop: verboden toegang? Er valt niet veel meer te ontdekken en daarom moet de spanning ergens anders in gezocht worden.
Regels
Voor veel jeugd blijft er niet veel over dan voldoening te halen uit het overtreden van de al die regels die er alleen maar zijn omdat er met zoveel mensen in zo weinig ruimte zoveel geregeld moet worden. Het kind van vandaag zit verstrikt in een soort 24-uurs netwerk van school, huiswerk maken, geld verdienen, verplichte cursussen, internet, televisie en verplicht consumeren: het liefst zittend. Hard rijden met je eigen brommer of scooter mag eigenlijk alleen maar virtueel, op de computer.
Nog nooit is het aantal ontspoorde kinderen relatief zo hoog geweest. Weglopen, drugsgebruik, prostitutie, spijbelen, roken, drinken, agressiviteit, wangedrag, zelfmoord, vernielingen en relatieproblemen.
Als reactie op al die frustraties van de jeugd groeien de sociale voorzieningen om de jeugd op de vele uitgestippelde paden te houden: jeugdzorg, alternatieve straffen, jeugdgevangenissen, sociale begeleiding, reclassering, opvangtehuizen voor minderjarigen et cetera. Dat kost gigantische bedragen die niet in verhouding staan tot het beoogde of behaalde resultaat.
Bezinning
Ook in het onderwijs wordt voortdurend geïnvesteerd in allerlei maatregelen voor jeugd die niet meer kan beantwoorden aan de hoge en ingewikkelde eisen van onze samenleving die meestal worden afgestemd op de slimste en de rijkste kinderen. Langzaam loopt onze samenleving vast in een web van maatregelen voor een jeugd die in onze betonnen maatschappij vooral lijkt te kicken op shockeren en overtreden. Van jeugdbendes die stadswijken onveilig maken kijkt niemand meer op.
Een bezinning op het aantal kinderen en hun plaats in de samenleving ligt voor de hand. De samenleving is gebaat bij een jeugd die in het dagelijkse leven een gezonde uitdaging kan zien. De jeugd zelf ook. En daarvoor moet die samenleving ruimte scheppen. De tent volbouwen is allang geen optie meer. Insteken op individuele ontplooiing begint met ruimte, letterlijk en figuurlijk. Zonder dat is het op de wereld zetten van kinderen ethisch afkeurenswaardig en getuigt van een onnadenkendheid die wij in het verleden zo vaak bij anderen hebben verfoeid.