seksuelehervorming&feminisme

seksuele hervorming & feminismeHalverwege de jaren 70 begon de seksuele hervorming terrein te verliezen, terwijl een nieuwe golf feminisme geboren werd. Op dit moment is het feminisme ingeburgerd terwijl het idee van de seksuele hervorming tot een randverschijnsel is gereduceerd. Hoe zit dat?

Seksuele hervorming

Seksuele hervorming is een progressief maatschappelijk proces dat ongeveer 200 jaar geleden in de westerse wereld begonnen is. Het wordt gekenmerkt door vier elementen:

  • ingrijpen in de voortplanting
  • verkleinen van de verschillen tussen het mannelijke en het vrouwelijke
  • positieve waardering van de lust
  • kritische kijk op huwelijk en gezin

Seksuele hervorming viel samen met andere processen die de grondslagen van de moderne westerse beschaving vormen: grondwetten en mensenrechten, technische en wetenschappelijke vooruitgang, verbeteringen in gezondheid, onderwijs en arbeidsvoorwaarden, secularisatie, de romantische revolutie en andere ontwikkelingen, die nooit eerder en nergens anders bestonden. Rond het jaar 1800 begon er iets te veranderen dat als een sprong in de menselijke evolutie gezien mag worden, die te vergelijken is met het rechtop gaan lopen.
Seksuele hervorming is niet hetzelfde als NVSH. De NVSH (voorheen NMB) werd pas in 1881 opgericht, toen de seksuele hervorming al bijna een eeuw aan de gang was. De NVSH is wel een van de maatschappelijke krachten die in de twintigste eeuw een bijdrage, soms de enige of belangrijkste, aan de seksuele hervorming geleverd hebben. De NVSH is ook te beschouwen als een soort graadmeter van de seksuele vooruitgang. Op dit moment staat de meter laag, maar dat kan in de toekomst weer veranderen.

Seksuele hervorming is net begonnen

Het proces van seksuele hervorming (met of zonder NVSH) is nog lang niet afgerond. Sterker nog, het is nog maar net begonnen. Er zijn nog wel 200 jaar nodig voordat de echte grote stappen genomen worden. Seksuele hervorming roept grote weerstanden op en heeft dat ook steeds gedaan. Het verzet van de kerken is bekend, maar zij zijn niet de enige of zelfs de grootste tegenstanders. Wie verder kijkt dan de oppervlakte, kan zelfs vaststellen dat de christelijke leer zelf (liefde, liefde, liefde) een rol heeft gespeeld in de emancipatiebewegingen van onze geschiedenis. Maar de kerken werden zelf ook beïnvloed door individuen en de publieke opinie. En die wordt gevoed door allerlei bronnen, waaronder de medische stand, schoolgeleerden, politici, journalisten, het gewone volk. Er is dus sprake van een maatschappelijke golfbeweging. Progressieve en conservatieve perioden volgen elkaar op in een soort spiraalbeweging. In de afgelopen 200 jaar zijn er 5 relatief progressieve perioden geweest (rond 1800, rond 1850, rond 1880, rond 1925 en rond 1970). Die werden telkens gevolgd door een conservatieve reactie. De laatste dateert van rond 1975.

Resultaten van de seksuele hervorming Resultaten van de seksuele hervorming

De seksuele hervorming heeft geleid tot tastbare resultaten: voorzieningen en opvattingen die niet makkelijk terug te draaien lijken. Beschikbaarheid van anticonceptie en abortus, afschaffing van bepaalde wettelijke ongelijkheden tussen man en vrouw, acceptatie van homoseksualiteit, de opvatting dat zelfbevrediging gewoon is, het feit dat meisjes met blote armen op de fiets over straat kunnen rijden, echtscheiding, een zekere normalisering van prostitutie en pornografie, de publieke uitbeelding van ‘sex’. Maar de laatste voorbeelden maken wel duidelijk dat de vooruitgang niet gegarandeerd is. De praktische uitwerking heeft bijvoorbeeld te kampen met oude seksuele condities en wantoestanden die niet een-twee-drie verdwenen zijn. De tegenstanders maken graag gebruik van niet-geslaagde ontwikkelingen om hun weerzin tegen de seksuele hervorming te ventileren. Het hele idee van de seksuele hervorming wordt dan onder druk gezet en zelfs belachelijk gemaakt.

Reactie tegen seksuele hervorming

De uiteindelijke oorzaak hiervan is dat ondanks de vooruitgang het seksuele systeem zelf overeind bleef. Er vond een wereldwijde reactie plaats die het fundament van de samenleving weer benadrukte. Dit ‘fundamentalisme’ is in feite een reactie tegen verdere seksuele veranderingen:

  • verder ingrijpen in de voortplanting werd weer verdacht en verboden
  • het verschil tussen de geslachten werd weer benadrukt
  • de lust werd weer verdacht
  • huwelijk en gezin werden weer de hoogste waarden.

Net als eerder volgde na een periode van progressieve ontwikkelingen dus een groeiende weerstand. De hoofdrol in die reactie wordt telkens gespeeld door het feminisme.

Feminisme is een isme

Het feminisme is een ‘isme’, net als socialisme, kapitalisme, fascisme, fundamentalisme, enzovoort. Het is dus een manier van denken, een ideologie, een manier om de wereld te begrijpen, om het verleden te beschrijven of een ontwerp van de toekomst te maken, een mythologie, een vertoog, een politiek geloof, of hoe je het ook wilt noemen. Een isme kan door iedereen worden aangehangen. Het staat dus los van geslacht, leeftijd, geloof, ras, enzovoort.
Ismen ontstonden in de negentiende eeuw, toen de scheiding van staat en kerk in de grondwet was vastgelegd, maar mensen toch ergens in wilden geloven. Ismen zijn als het ware geloven zonder god, gericht op maatschappelijke verandering. Om de maatschappij te veranderen is macht nodig. Dat kan via het oprichten van een politieke partij, zoals bij het communisme of socialisme gebeurd is. Maar niet elk isme leidt tot een politieke partij. Een isme kan ook enorme politieke macht uitoefenen door zich in het algemene denken te nestelen. Dit is het geval met het feminisme. Pogingen om een ‘vrouwenpartij’ op te richten zijn nooit gelukt, maar dat wil niet zeggen dat het feminisme niet een grote politieke macht heeft.

Isme en onderdrukking

Het feminisme is dus niet ‘iets van vrouwen’. Het is niet gebonden aan geslacht of ras, leeftijd of nationaliteit. Iedereen die denkt dat vrouwen in de wereld onderdrukt worden door mannen is een aanhanger van het feminisme, net zoals iedereen die denkt dat islamieten door christenen onderdrukt worden een aanhanger van het islamisme is. Het gaat hier niet om allerlei feitelijke gebeurtenissen, maar om een manier van denken: het isme als typisch politiek vertoog verdeelt de wereld in categorieën waarbij de ene groep als ‘onderdrukker’ en de ander als ‘onderdrukte’ wordt gezien. Een aanhanger van het zionisme vindt dat alle joden in één land moeten wonen omdat ze anders door niet-joden overal in de wereld onderdrukt worden. Een communist gelooft in de onderdrukking van arbeiders door de bezittende klasse, enzovoort.

Feminisme vol tegenstrijdigheden feminisme vol tegenstrijdigheden

Het feminisme produceert tegengestelde en tegenstrijdige opvattingen over abortus, de pil, het hoofddoekje, huishoudelijk werk, het huwelijk, het bestaan en de aard van God, de gelijkheid van mannen en vrouwen, zwangerschap, overspel, porno, prostitutie, of welk ander onderwerp ook. Dit is ook typisch voor elk isme. Geen enkele ist is het met welke andere ist van hetzelfde isme eens. Wat bindt dan de aanhangers van een isme? Dat is het gezamenlijke vijandbeeld. Een isme maakt onderscheid tussen ‘deze’ (goed) en ‘gene’ (slecht’), tussen ‘wij’ (slachtoffers) en ‘zij’ (daders). Het racisme verdeelt de wereld in rassen, het Katholicisme in Katholieken en niet-Katholieken, het feminisme in mannen en vrouwen. Wie een week lang tijdschriften en kranten leest, naar de televisie kijkt, en het dagelijkse gesprek beluistert, kan constateren dat het feminisme ingeburgerd is, zich als het ware vanzelfsprekend rondvertelt en uitbeeldt in duizend verschillende variaties.

Feminisme en propaganda

Het gaat hier over ‘feminisme’, dus niet over personen. Er zijn heel wat aardige en intelligente mensen (m/v) die het feminisme steunen in de overtuiging dat het een goede zaak is. Er waren ook heel wat aardige en intelligente mensen die er oprecht van overtuigd waren dat het communisme een goede zaak was, dat het nationaal-socialisme heel veel goeds deed voor het land en de arbeiders. Het isme heeft nu eenmaal dezelfde aanzuigende werking als het godsgeloof. Het beschikt over propaganda omdat het collectieve schuldgevoelens en ontevredenheid afwentelt op een bepaalde groep. Het isme appeleert ook aan een behoefte om wat je gelooft ook in de praktijk te brengen, om tenminste te getuigen, je aan te sluiten bij een club, misschien zelfs carrière te maken, mee te stromen met de dominante maatschappelijke beweging die zich propageert als zwakke minderheid.

Feminisme is conservatief

Een veel gehoorde opvatting over het feminisme is dat het zoveel gedaan heeft voor de beschikbaarheid van anticonceptie en abortus, voor de bevrijding van de vrouw en de gelijkheid van mannen en vrouwen. Niets is minder waar. Elk isme pronkt altijd met de veren van een voorgaande fase van hervorming. Het streven naar gelijkheid van man en vrouw is een grondgedachte van de seksuele hervorming. Het feminisme is daartegen juist een reactie. Het feminisme bevordert de ongelijkheid omdat ze immers de wereld verdeelt in daders (mannen) en slachtoffers (vrouwen). Het feminisme heeft de oude en primitieve oorlog tussen de seksen weer aangewakkerd, de afstand tussen het mannelijke en vrouwelijke vergroot. Daarmee sluit het feminisme ook naadloos aan bij de opkomst van fundamentalisme en neo-conservatisme.

Individu en feminisme

Bij individuele mensen is er meestal sprake van een overlapping tussen seksuele hervorming en feminisme. Binnen de NVSH speelde zich dat proces al vroeg, misschien wel altijd, af. Veel voorstanders van de seksuele hervorming namen na de jaren 70 ‘afscheid van de seksualiteit’ of keerden de ‘seksuele bevrijding’ de rug toe omdat die voor hen teleurstelling, jaloezie en frustratie opleverde. De ideeën en sommige praktijken van de seksuele revolutie botsten met de grenzen van de menselijke natuur. Dit gebeurde in de hele samenleving. Eerst langzaam en bijna onmerkbaar, maar allengs toenemend in kracht, en vandaag dus ingeburgerd.
Een typisch voorbeeld: de scheidende President van de Hoge Raad zegt in een interview met de Nova-verslaggeefster nog voordat die er zelf over kan beginnen: “Er zitten te weinig vrouwen in de Hoge Raad”, en voegt daar met grote beslistheid aan toe: “En dat is niet politiek correct, dat is gewoon correct”. De feministische benadering is ook in de seksuele voorlichting, het seksuologische onderzoek, de seksuele therapie en hulpverlening, bij beleidsmakers en in het onderwijs, zowel in Nederland als internationaal vanzelfsprekend geworden. Het begrip ‘seksuele hervorming’ is in deze kringen taboe en vervangen door ‘sexual health’, wat betekent dat de medische stand en het moralisme weer net als in de goede oude tijd de dienst uitmaken.

Feminisme en prostitutie

Het feminisme levert op het eerste gezicht verschillende opvattingen over prostitutie op. Aan de ene kant zijn er de radicale tegenstanders, die het hele verschijnsel afkeuren en willen doen verdwijnen. Die beschouwen de prostituee als een slachtoffer en de hoerenloper als een dader/misbruiker/viezerik, die strafbaar gesteld moet worden. Sinds enkele jaren wordt dit standpunt even hard verdedigd door spraakmakers van ‘Opzij’ en de Volkskrant als van de Christen Unie. Voorlopig resultaat is een voorstel van PvdA en CDA om bijvoorbeeld het bezoek aan de verslaafde prostituee te gaan bestraffen. Typisch politiek. De andere groep keurt prostitutie ook af, maar vindt het strafbaar stellen een verkeerde aanpak. Die wil zich juist inzetten voor de prostituees, hun veiligheid, welzijn en gezondheid bevorderen, hun rechten en maatschappelijke positie veiligstellen, kortom, die willen ‘legaliseren in plaats van criminaliseren’. Hoewel de tweede benadering veel beter is, komen beide standpunten uit het feminisme voort, dus uit de misvatting dat de vrouw slachtoffer is en de man dader. De seksuele hervorming ziet prostitutie als een veel ruimer voorkomend verschijnsel. De ongelijkheid van de geslachten leidt ertoe dat mannen een prijs betalen voor de liefde van de vrouw. Pas als de liefde vrij is verdwijnt de prostitutie. In deze onvolmaakte wereld kan men ondertussen het sekswerk wel normaliseren en goed organiseren. Vanuit de gedachte van de seksuele hervorming kan dat veel beter dan vanuit het feminisme, omdat de seksuele hervorming de gelijkheid van de seksen nastreeft en minder last heeft van moraliserende en seksvijandige neigingen die inherent zijn aan de feministische doctrine.

Dik Brummel

Zie ook:
politiek > feminisme