geschiedenisvandepornografie
Door de mogelijkheden van de boekdrukkunst, en later de fotografie en film, ontstond vanaf de 18e eeuw een industrie van erotische verhalen en afbeeldingen, die zich voornamelijk privé en ondergronds ophield, maar die onherroepelijk ook in de publieke literatuur en kunst (waaronder de film) verscheen.
Pornografie al heel oud
Als wij onder pornografie de beschrijving of afbeelding van seksueel gedrag verstaan, dan is de pornografie al heel oud. De oudste grotschilderingen, die wel 30.000 jaar terug gaan, tonen bijvoorbeeld de geslachtsgemeenschap tussen mensen en dierachtige wezens. Oude Egyptische geschriften in hiërogliefen (meer dan 3000 jaar oud) bevatten recepten voor anticonceptiemiddelen. De heilige boeken van verschillende religies, de Veda’s, het Oude Testament, de Bijbel en de Koran bevatten passages over verleiding, zwangerschap, huwelijk, prostitutie, homoseksualiteit, verkrachting. De oudste wereldse literatuur, Homerus, Bhagavad Gita, Germaanse sagen en legenden, Chinese teksten en Griekse toneelstukken, gaan allemaal over het seksuele gedrag in de ruimste betekenis van het woord: mannen en vrouwen, hun liefde en haat, overspel, incest, jaloezie, en de betekenis van al die seksuele zaken voor het welzijn van de gemeenschap als geheel. En ten slotte kunnen we wijzen op heel oude boeken, beeldjes, tempelversieringen, afbeeldingen in bijna alle culturen, waar het seksuele expliciet wordt getoond en besproken. De Kama Soetra is het bekendste oude handboek voor echtparen, waarin een groot aantal variaties van de geslachtsgemeenschap worden besproken. Nog veel ouder is de Chinese Taotraditie, die het seksuele genot van paren als een weg ziet naar spirituele eenwording met de kosmos.
Ook in onze moderne wereld leven deze oude slaapkamertradities nog voort.
Pornografie in de moderne wereld
Er is in de moderne wereld echter ook iets nieuws aan de hand. Sinds de 19e eeuw is er een besef ontstaan van de betekenis van het seksuele voor mens en maatschappij buiten de slaapkamer van gehuwden. Het seksuele kreeg hierdoor een veel groter belang. Onderwerpen die voor 1800 nauwelijks ter discussie gesteld werden, drongen nu door tot het bewustzijn van steeds grotere aantallen mensen. De romantische liefde, het bevolkingsprobleem en het gebruik van anticonceptie, de opvoeding van kinderen en het vraagstuk van de zelfbevrediging, de relatie tussen liefde en huwelijk, het verschil tussen de geslachten, huwelijksproblemen en de opkomst van de psychologie, allerlei andere zaken die kenmerkend zijn voor onze moderne wereld met zijn individuele mensenrechten, gezondheidszorg, technologische en wetenschappelijke ontwikkeling, betekenden dat het seksuele meer en meer als een serieus maatschappelijk onderwerp beschouwd werd. Seksuele uitingen kregen zo een moreel gewicht dat ze eerder niet gehad hadden. Dit is de verklaring voor de zogenaamde ‘victoriaanse’ preutsheid van de 19e eeuw. Dat is dus geen vreemde uitvinding van burgerlijke mensen, maar een maatschappelijke uitdrukking van de beginnende seksuele hervorming. In de zedenwet van 1911 bijvoorbeeld wordt ook de afbeelding van voorbehoedsmiddelen als aanstotelijk voor de eerbaarheid beschouwd, in het Engels ‘obsceen’.
Pornografie en vooruitgang
Het begrip ‘pornografie’ krijgt eigenlijk ook pas betekenis in deze zelfde moderne tijd. Door de mogelijkheden van de boekdrukkunst, en later de fotografie en film, ontstond vanaf de 18e eeuw een industrie van erotische verhalen en afbeeldingen, die zich voornamelijk privé en ondergronds ophield, maar die onherroepelijk ook in de publieke literatuur en kunst (waaronder de film) verscheen. Stap voor stap en met ups en downs verschoven de normen van wat vertoond en bekeken mocht worden. In onze tijd is er geen verbod op geschreven teksten, en is er in veel tijdschriften reclame voor lingerie die onze betovergrootouders waarschijnlijk obsceen genoemd zouden hebben. In gewone speelfilms wordt ook de seks vaak zeer suggestief uitgebeeld, zij het zonder zichtbare geslachtsdelen. Het meest expliciet is de seks in speciale erotische films die voor alle categorieën van voorkeuren en fantasieën te huur en te koop zijn op DVD en te zien op het Internet. Interessant is dat tegenover deze min of meer gedoogde porno, die voornamelijk als masturbatiehulp dienst doet, een zeer sterke afkeuring is gegroeid ten aanzien van zogenoemde ‘kinder’pornografie. Daaronder verstaat men erotische of blote afbeeldingen van personen onder de 18 jaar. Bezit van zelfs maar één zo’n afbeelding is strafbaar gesteld en kan zeer ernstige gevolgen hebben voor de beschuldigde of veroordeelde. Ook in onze tijd bestaat dus een onderliggend ‘victorianisme’ ten aanzien van naakt, erotiek, seks, geslachtsdelen, lust. Een andere aanwijzing daarvoor is dat de geslachtsdelen in het dagelijkse leven, ook op het strand, taboe zijn. Dit zou erop kunnen wijzen dat er een veel dieper liggende ‘natuurlijke’ of biologische seksangst bestaat en dat we datgene pornografie noemen, wat naast lust ook die angst oproept.