hetgezin

het gezinHet gezin is in eerste instantie een vrouw met een of meer kinderen en een man op enige afstand (de meeste alleenstaande moeders volgen dus een heel oud patroon, en zijn geen slachtoffer van ‘moderne zedenverwildering’ zoals sommige moralisten beweren). De moeder zorgt voor de kinderen, de man helpt daar meestal bij, en biedt ook bescherming tegen gevaren in de buitenwereld.

Biologische basis samenlevinghet gezin

Van oudsher heeft de mens in groepen geleefd, die in omvang verschilden. Meestal zullen daarbij een aantal vrouwen met kinderen bij een of meer mannen hebben behoord. Groepen werden stammen, volkeren en rijken, zodat de menselijke samenlevingen steeds groter en ingewikkelder werden. Toch bleef de biologische basis van de samenleving hetzelfde: kinderen groeien op in een gezin en willen meestal later zelf weer een gezin vormen. In feite bestaan alle samenlevingen in de wereld uit een veelheid van gezinnen, die in de moderne tijd uit een kleine kern van vrouw en kind en man bestaan, met daaromheen een aantal ouders en familieleden. De betekenis van dit feit is enorm. De vanzelfsprekendheid en populariteit van het gezin hangen samen met de vanzelfsprekendheid van en het recht op voortplanting. Het gezin hangt dus ook samen met het geslachtsonderscheid en de regulering van de lust. Het gezin is met recht de grondslag van de samenleving te noemen.

Verbeteringen

gehoorzaamheidHet gezin heeft in de afgelopen eeuw een aantal veranderingen en verbeteringen ondergaan. De populariteit van het gezin op dit moment is groot, maar ook voor een belangrijk deel op schijn gebaseerd. Er is een enorme propaganda voor het moderne gezin met ‘gewenste kinderen’. Film, televisie, eigenlijk de hele cultuur, is doordrenkt met de vanzelfsprekendheid en principiële goedheid van het gezin. Maar of het gezin alleen maar goed is, daarop valt wel het een en ander af te dingen.

  • Omdat voortplanting en gezinsvorming een mensenrecht zijn, hebben veel mensen kinderen zonder aan kwaliteitseisen te voldoen. Ze geven hun soms verre van ideale genetische eigenschappen door onder soms erbarmelijke condities die leiden tot ongelukkige en gevaarlijke vormen van opvoeding, een vroege dood of levenslange gebreken.
  • Vanuit de samenleving als geheel gezien is het gezin eigenlijk asociaal. Mensen doen wel bijna alles voor hun gezin, maar daardoor veel te weinig voor anderen. Dit is de belangrijkste verklaring voor maatschappelijk onrecht, ongelijkheid in bezit en inkomen, en dus onderwijs, gezondheidszorg, en huisvesting. De rijken willen net zo goed het beste voor hun kinderen als de armen.
  • Psychologisch gezien is het gezin ook vol tekortkomingen. Het is de plaats waar mensen hun meest gevoelige ontwikkelingsperiode doormaken en waar ze de grondpatronen van hun gedrag en emoties aanleren. Het gezin is de bakermat van godsgeloof en andere onderliggende levensovertuigingen, die tot politieke ideologieën leiden. Gehoorzaamheid, angst voor straf, verticaal denken en het streven naar macht, afkeer van vreemden en anderen, dit zijn dingen die de meeste mensen in hun opvoeding leren en die ze later slechts met veel moeite afleren. Uiteraard leren mensen niet alleen van hun moeder, vader, broertjes en zusjes, maar ook van andere familieleden, vriendjes, school. Die invloeden komen echter indirect voor een belangrijk deel ook weer voort uit het gezinsleven van anderen. Er zijn dus in elke tijd bepaalde heersende opvattingen, die aantoonbaar onjuist zijn, maar die desondanks toch voortleven doordat ze in gezinnen worden doorgegeven.

De grote vraag die bij kritiek op het gezin naar voren komt is: kan het ook anders? Zijn er – anders dan door middel van het gezin – manieren om kinderen op te voeden, ze veiligheid en gezelligheid te geven, en ze te ontwikkelen zonder dat ze een neurose oplopen? Het antwoord is tot nu toe niet gevonden. De commune, de kibbutz, het bewust ongehuwde moederschap en het homopaar hebben allemaal verschillende aspecten van het gezin in de praktijk ter discussie gesteld.

Dik Brummel

Artikel in andere taal lezen?

Engels

Duits

Frans

Zie ook:
toekomst van het gezin (familie)