sportenspel 

wielrennenWat hebben voetbal en seks met elkaar te maken? Als je deze vraag aan mensen stelt is hun eerste reactie dat voetballers zich vroeger voor een wedstrijd moesten onthouden, terwijl dat tegenwoordig niet meer hoeft.

Sport en seks blijven overigens op gespannen voet met elkaar staan: het eerste kan een beroep zijn met veel prestige, het tweede niet. We kunnen ook anders naar de relatie tussen voetbal en seks kijken, door seks in verband te brengen met het geslachtsverschil en de voortplanting.

Het sekseverschil zwemmer

Voetbal toont het verschil tussen de seksen. Jongetjes zijn meer geneigd te voetballen dan meisjes, voetbalvandalen zijn bijna uitsluitend jongemannen, en de voetbalwereld is een mannenwereld. Er bestaat natuurlijk wel vrouwenvoetbal (sommige vrouwen kunnen beter voetballen dan de meeste mannen), maar dat onderstreept het seksuele onderscheid juist nog meer, zoals in bijna de hele sportwereld het verschil tussen de geslachten systematisch aanwezig is. Er zal ooit een moment komen waarop de eerste vrouw meespeelt in een mannenteam dat meedoet aan de wereldkampioenschappen, net zoals er ook enkele kraandrijvers vuilnisophalers, mariniers, maffiosi, kerkleiders en boksers van het vrouwelijk geslacht zijn. Dat zal als een historisch moment beschouwd worden. Maar verder zal het niet veel uitmaken zolang het geslachtsverschil samenhangt met de voortplanting. Er is zoiets als het ‘natuurlijke’ of ‘biologische’ verschil tussen de geslachten en dat toont zich ook in het voetbal. Voetbal is cultuur en tegelijk uitdrukking van onze natuur.

Eicel en zaadcellen

eicel en zaadcellenHet voetbalspel bestaat eruit dat een groepje mannen zich tot het uiterste inspant om te zorgen dat er een bal in een doel terechtkomt. Waar komt dit spel vandaan en waarom is het zo populair? Wat verklaart de hartstocht waarmee het gespeeld wordt en meebeleefd? Hoe is het mogelijk dat een hele stam, en heel volk door het spel zo wordt geraakt dat het collectief alle emoties ervaart, van opperste vreugde tot diepste droefheid, afhankelijk van het resultaat?
Hier moet een dieperliggend motief aan ten grondslag liggen.
Het kan eigenlijk niet anders of het voetbalspel is een uitbeelding van de seksuele voortplanting. Het doel stelt dan de vrouwelijke eicel voor en de bal de zoveel kleinere mannelijke (kop van de) zaadcel. Het doel oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op de verzameling spelers (zaadcellen) waarvan elk een diep verlangen voelt om degene te zijn die de bal in het doel krijgt, een doel dat zowel aantrekt als verzet pleegt tegen de penetratie. Als het lukt om een bal in het doel te plaatsen, dan vormt dat een hoogtepunt, een climax, van vreugde aan de kant van de succesvolle partij en teleurstelling, droefenis, bij de losers. Dan mag er ook even geen andere bal naar binnen, net zoals in de werkelijkheid de eicel zich afsluit voor andere zaadcellen zodra een van hen is binnengedrongen.
Het verhaal van de zaadcellen die jacht maken op de eicel kan uitgebreid worden naar het gedrag van mannelijke en vrouwelijke organismen, waarbij hetzelfde onweerstaanbare wederzijdse verlangen tot wedstrijden leidt  die in de meeste gevallen een bepaalde score van hoogtepunten en bevruchtingen te zien geven. Wie seksuele relaties en gezinnen vanuit dit standpunt bekijkt, wordt zich bewust van de seksuele grondslag van samenleving en cultuur.

Voetbal is oorlog voetbal

Ook wordt voetbal, niet ten onrechte, met oorlog vergeleken. Waarom? Voetbal is een culturele uitbeelding of opvoering van de natuurlijke praktijk van het oorlogvoeren tussen stammen. Freud heeft hiervoor de term ‘sublimatie’ gebruikt. Allerlei zaken die wij ‘cultuur’ noemen zijn bij nader inzien mooi of subliem gemaakte ‘natuur’. Voetbal is dus mooi gemaakte stammenoorlog. Ook daarbij zijn het vooral mannen die het werk doen, veelal in opdracht van de vrouwen die het overleven (de voortplanting) van de eigen stam bewaken.
Het mooie van voetbal is dat het veel meer beloningen, plezier, schoonheid, en veel minder vernietiging, geweld en doodslag oplevert dan de echte stammenstrijd.
Voetbal is dus een voorbeeld van vooruitgang in onze evolutie, waarbij primitieve driften in symbolische handelingen worden omgezet. Helemaal en uitsluitend symbolisch zijn deze handelingen nog geenszins en dat komt doordat wij nog relatief kort op weg zijn in onze evolutie. De voetballers zelf merken dat aan de echte verwondingen die zij oplopen, de vandalen voeren werkelijk strijd met de leden van de andere stam.
Het is bekend dat apen en andere dieren ook objecten naar elkaar gooien en trappen. Voetballen kan men dus in aanleg ‘natuurlijk’ gedrag noemen. Het verschil tussen mensen en de andere dieren is dan dat wij die aanleg enorm hebben uitgebreid en dat wij daaraan een typisch menselijke vorm kunnen geven, met regels, organisatie, competities en discussie op de televisie. We zijn geen apen. Maar er loopt wel een lijn van het primitieve balletjes gooien bij apen naar de complexe maatschappelijke wereld van het voetbal, die wij met menselijke cultuur associëren.

Artikel in andere taal lezen?

Duits