watisseksueel?

geslachtsverschilDe meeste mensen denken bij het woord ‘seksueel’ aan ‘onderdeel’. Dit is heel begrijpelijk, omdat we immers gewend zijn om een onderscheid te maken tussen ‘boven’lichaam en ‘onder’lichaam. Van het onderlichaam is het geslachtsorgaan het meest kenmerkende. Dat geslachtsorgaan is in het openbaar doorgaans bedekt, zelfs wanneer de rest van het lichaam ontbloot is. Het seksuele is dus in onze dagelijkse ervaring iets wat een ondergeschikte en verborgen plaats inneemt.

Seks is onderdeel van het leven

De wereld lijkt hier ook mee in overeenstemming te zijn. Overal zijn mensen dagelijks druk in de weer met werken, praten, boodschappen doen, huizen bouwen, televisie kijken, concurreren, koken, papieren invullen, zieken verzorgen, bombarderen, overleggen, sporten, geld verdienen, eten, drinken, genieten, ruzie maken, stelen, lesgeven, reizen, gordijnen naaien, bedelen, ploegen, plannen maken, en honderdduizend andere dingen, waaronder…inderdaad …ook masturberen, vrijen, aan seks doen. Dat bevestigt dus dat seks niet meer is dan een onderdeel van het leven. voortplantingEr bestaat wel enige variatie in de opvattingen over de vraag hoe belangrijk of gezondheid bevorderend dat onderdeel is. Algemeen is men wel van oordeel dat voor gehuwden een bevredigend seksleven een Grieks paar van 2500 jaar geleden goede zaak is. We mogen uit allerlei historische bronnen concluderen dat dit ook al heel lang en overal het geval is, ook in het christelijke deel van de wereld. Seks krijgt daarmee dus wel enig belang, maar dan vooral binnen het huwelijk van man en vrouw en in het kader van gezinsvorming.
Daarbuiten is seks object van bezorgdheid, vaak strenge beperkingen, in ieder geval van controle. Seks is dus vooral een privé-zaak, wat betekent dat veel verborgen kan blijven en alleen sporadisch tot publieke bemoeienis leidt. Wordt de seks publiekelijk vertoond of gesuggereerd, dan roept dat weerstanden op, die naar tijd en plaats in heftigheid kunnen verschillen.

Het seksuele systeem

het gezinHet voorgaande berust op het interpreteren van ‘seksueel’ als ‘seks’. Dit is echter bij nader inzien een veel te beperkte definitie. Seks bestaat in oorsprong niet los van sekse, dat wil zeggen het bestaan van twee geslachten, en kan dus ook niet los gezien worden van voortplanting en gezinsvorming. Het blijkt ook telkens weer dat seks in die context gezien wordt. Er is geen discussie, seksuologisch artikel, voorlichtingsboek, onderzoeksrapport, enzovoort of die context is aanwezig, als vanzelfsprekend gegeven, als expliciet element in een beschouwing, soms ook als object van kritiek.
Wil men het seksuele begrijpen dan moet de definitie veel ruimer zijn dan ‘seks’. Die definitie moet dan vervolgens in een ’theorie van het seksuele’ of ‘beschrijving van het seksuele systeem’ tot betekenis komen. Als uitgangspunt voor zo’n beschrijving komen dus vier werkelijkheidsgebieden in aanmerking:

• Het geslachtsverschil

• Voortplanting

Gezin

• Lust & onlust 

Het is niet moeilijk in te zien dat deze elementen systematisch met elkaar samenhangen. Dat er twee geslachten zijn kan niet los gezien worden van de voortplanting. Geslachtsgemeenschap, aangevuurd door lustgevoelens, resulteert in zwangerschap en geboorte, en hangt dus samen met gezinsvorming en familieverwantschap. Dit geheel noemen we het seksuele systeem. De beschrijving van dat systeem, de theorie van het seksuele, zal niet minder dan een Copernicaanse revolutie betekenen voor het denken over seksualiteit. Zoals de zon niet om de aarde blijkt te draaien, maar in het centrum van alle planeten staat, zo is ook het seksuele geen onderdeel, maar vormt het de materiële grondslag van het leven in al zijn uitingsvormen.

Dik Brummel

Artikel in andere taal lezen?

Engels

Duits

Frans